یادداشت‌های من از دوره‌های IxDF – قسمت اول: مقدمه
توی این سری نوشته‌ها، سعی می‌کنم نکاتی رو که از دوره‌های مختلف بنیاد طراحی تعامل (Interaction Design Foundation) برای خودم یادداشت‌برداری کردم، منتشر کنم تا هم مروری برای خودم بشه و هم دیگران استفاده کنن. خیلی خوبه که بقیه دوستانی که شرکت کردن هم یادداشتاشونو منتشر کنن، حتی اگه دوره‌هایی که گذروندیم یکی باشن. چون باعث میشه از زوایای مختلف به دوره‌ها نگاه کنیم.
توجه: در نظر داشته باشید که یادداشتای من، یعنی اون چیزایی که واسه من جالب بوده و نیاز به مرور مجدد داشته. یعنی ممکنه مسائل مختلفی باشه که سخت یا خیلی مهم بوده باشه ولی من به دلیل اینکه بهشون مسلط بودم یادداشت نکردم. پس این یادداشت‌ها فقط نگاه شخصی من به این دوره‌هاست.
ترتیب این سری مطالب:
۱. یادداشت‌های من از دوره‌های IxDF – قسمت اول: مقدمه
۲. تعامل انسان و رایانه (HCI): یادداشت‌های من از دوره‌های IxDF – قسمت دوم
۳. به زودی…
آمپولِ این نوشته:
توی این نوشته درباره‌ی مسائل زیر حرف می‌زنم:
۱. آشنایی با بنیاد طراحی تعامل: یک بنیاد غیرانتفاعی (ناسودبَر) در زمینه‌ی آموزش طراحی UX
۲. انواع اشتراک‌های کاربری: Professional, Design League, Student
۳. ارزش گواهینامه‌های این بنیاد توی ایران و خارج. رزومه و نمونه‌کارها در اولویت!
۴. درباره‌ی دوره‌ها توضیح میدم و کمکتون می‌کنم اگه قصد دارین دوره‌های این سایتو شرکت کنین با اطلاعات بیشتری اقدام کنین.
۵. مدت زمانی که هر دوره طول می‌کشه: به زمانی که می‌ذارید بستگی داره و نوع محتوای دوره (ویدیو، نوشتار، پیچیدگی دوره و…)
آشنایی با IxDF
بنیاد طراحی تعامل، بر اساس شفافیت مالی‌ای که توی سایتش اعلام کرده، یک بنیاد غیر انتفاعی (ناسودبَر) هست. یعنی تمام درآمدش صرف نگهداری وبسایت، تولید نوشتجات، توسعه‌ی دوره‌ها، اشتراک دانش و… میشه و هیچ سود مالی‌ای برای مالکینش نداره. افراد بزرگی مثل دان نورمن توی بُردش هستن و متخصصین زیادی باهاش همکاری دارن که می‌تونین اینجا ببینین.
تابستون ۹۹ بود که بالاخره توی سایت بنیاد interaction-design.org ثبت نام کردم. قبل از ثبت نام، چیز زیادی دربارش نشنیده بودم. در همین حد می‌دونستم که دوره‌هایی داره و مدرک میده. اما نه از مبلغش اطلاع داشتم و نه چگونگی ثبت نام و نحوه برگزاریش. ولی خیلی از نوشته‌هاشو خونده بودم و پیش خودم می‌گفتم انگار ارزششو داره که دوره‌هاشو بگذرونم.
انواع اشتراک کاربری و هزینه‌ها
خلاصه من وارد سایت شدم و دیدم سه نوع عضویت (که به درد من بخوره) داره: ۱. Professional و ۲. Design League و ۳. Student
پروفشنالش یکساله‌ست و در طول این یک سال می‌تونی بدون محدودیت هرچی دلت خواست دوره برداری و مدرکشو بگیری که سالانه ۱۹۲ دلار (ماهی ۱۶ دلار) میشه (توجه کنین که فقط می‌تونین یکساله شارژ کنین).
دیزاین لیگ هم دقیقاً همون پروفشناله، با این تفاوت که یک مربی شخصی (Personal Coach) اضافه دارین و هزینش ماهانه ۲۰۰ دلاره (دقت کنین ماهانه!) و می‌تونین ماهانه پرداخت کنین. بله واسه ما که داخل ایرانیم مورد دوم زیاد به صرفه نیست، به همین خاطر من هم مثل خیلی‌های دیگه اکانت اول رو گرفتم.
روش سوم هم اینه که می‌تونین با ارائه‌ی کارت دانشجویی، هزینه‌ی کمتری پرداخت کنین (ماهی ۱۱ دلار – سالی ۱۳۲ دلار). همه چیزش مثل پروفشنال هست ولی تفاوتش اینه که «همزمان» بیش از ۲ دوره نمی‌تونین بردارین (شنیدم میگن اگه کارت دانشجوییت مال سالها پیش هم باشه و الان دانشجو نباشی، باز هم قبول می‌کنن). به هر حال می‌تونین بر اساس نیازتون نوع اشتراکتون رو انتخاب کنین، ولی من از اونجایی که می‌خواستم تعداد دوره‌ی بیشتری همزمان بردارم، اکانت Professional گرفتم.
نهایتاً من ۱۹۲ دلار رو از طریق یکی از دوستان خارج کشور پرداخت کردم و عضو شدم. اما نمی‌دونستم اگه لینک ریفرال از کسی داشته باشم ۳۲ دلار بهم تخفیف میده.
حالا شما می‌تونین با استفاده از لینک ریفرال من عضو شین و ۳۲ دلار تخفیف بگیرین که به من هم یک ماه رایگان میده.
ارزش گواهینامه‌ها (Certificates) در ایران
قبل از هر چیز دقت کنین که مهم‌ترین چیز برای یک شرکت در زمان استخدام شما، نمونه‌کارها، توانایی حل مسئله و رزومه‌تون هست. داشتن گواهینامه برای استخدام (چه داخل و چه خارج) نه شرط لازمه و نه کافی. یعنی هیچ شرکتی برای استخدام، الزامی به داشتن گواهینامه نداره و همچنین داشتن گواهینامه هم نمی‌تونه تضمین کنه شما استخدام خواهید شد. همه جا ابتدا رزومه و نمونه‌کارهاتون رو بررسی می‌کنن. در مرحله بعد اگه مدرک هم داشته باشین مطمئناً رزومه‌تون رو قوی‌تر می‌کنه و بهتون آتوریته (قدرت) میده. ولی جای پورتفولیوی قوی رو پر نمی‌کنه. هر کدوم از اینا جایگاه خودشون رو دارن.
ارزش این گواهینامه‌ها توی ایران تا جایی که من دیدم خوبه. اگه شرکتی که می‌خواید استخدام بشید، بلوغ UX خوبی داشته باشه، احتمالاً ارزش مدرک شما رو می‌دونه. اما اگه به این بلوغ نرسیده باشه، باز هم می‌تونید بهشون بگید مدارکم رو از یکی از معتبرترین بنیادهای بین المللی گرفتم.
یادتون نره پورتفولیو در اولویت قرار داره و گواهینامه به شما قدرت علمی بیشتری میده. اما این رو از یاد نبرید که دوره‌های IxDF صرفاً مدرک نیستن و همین که دانش و توانایی شما رو بالا می‌برن، خودش به مرور بهتون کمک می‌کنه.
ارزش گواهینامه‌ها در خارج کشور
وقتی میگیم خارج کشور، عموماً منظورمون کشورهای جهان اول یعنی اروپای غربی، آمریکای شمالی و استرالیاست. چون بیشتر ایرانیا به این کشورها مهاجرت می‌کنن و می‌خوان اونجا شاغل بشن.
همونطور که در بالا گفتم انتظار نداشته باشید با شرکت توی چندتا دوره، یک سازمان حرفه‌ای توی اروپا یا آمریکا به شما شغل بده! IxDF تا این لحظه بیش از 100 هزار دانشجو توی دوره‌هاش شرکت کردن که اگه همشون بخوان توی غرب استخدام شن، شرکتا دیگه جا ندارن! اگه حد گواهینامه‌های این‌چنینی رو بدونید، انتظار بیش از حد ازشون نخواهید داشت.
طبق صحبتی که با یکی از دوستان (شاغل در همین حرفه) ساکن آمریکای شمالی داشتم، ظاهراً توی کانادا و آمریکا اینطور مدارک رو زیاد تحویل نمی‌گیرن (هرچند همین ایران هم برای استخدام توی شرکتهای بزرگ تا رزومه و نمونه کاراتون قوی نباشه، مدرک زیاد مهم نیست). البته باز هم نمیشه به حرف یک نفر اتکا کرد و اگه کسی تجربه داره لطفاً بهم اطلاع بده.
توی اروپا هم از برخی دوستان شنیدم که ظاهراً همین جریانه.
آذین قاسمی به من گفت:
طبق مشاهدات من، توی آلمان اینطوری نیست که کسی بتونه به واسطه‌ش (گواهینامه) کار بگیره. ولی توی کامیونیتی‌ای که من دیدم کاملاً شناخته شده‌ست و نمیگن بیخود یا ضعیفه. ولی اینکه چقدر شرکت‌ها می‌پذیرنش به عنوان سرتیفیکیت، هرگز ندیدم از کسی سرتیفیکیت بخوان. ولی بیشتر هم نمی‌دونم
نظر شخصی درباره‌ی ارزش گواهینامه‌ها
اینو از من داشته باشید که داشتن گواهینامه هیچ ضرری نداره؛ مخصوصاً اگه از چنین بنیاد معتبری در سطح بین المللی باشه. حالا درباره میزان فایده‌ش واسه خودتون سبک-سنگین کنین. خلاصه اینطور که برداشت کردم همه جا رزومه و نمونه‌کارها اهمیت بیشتری نسبت به گواهینامه‌ها و تحصیلات دارن. طبیعی هم هست. اما فراموش نکنیم که گواهینامه تنها یکی از دستآوردای این دوره‌هاست. دوتا از دیگر دستآوردایی که جدای از گواهینامه واسه من داشته، دانش خود دوره‌ها و شناخته شدن بین کامیونیتی (جامعه) دیزاینرها بوده که کمک زیادی بهم کرده. شما وقتی توی کامیونیتی دیزاینرها شناخته بشید، عده‌ی زیادی هستن که توی شرکتهای مختلف کار می‌کنن و می‌تونن استعدادهای شما رو بسنجن که حتماً در زمان استخدام شرکتشون توی ذهنشون خواهید بود. همچنین برای کار به صورت فریلنس هم وقتی کارفرمایی ببینه شما دانش خوبی دارید، رغبت بیشتری به کار باهاتون داره.
خیلی خوبه هم‌وطنان عزیزی که در اقصی نقاط جهان هستن و تجربه‌ای از ارزش این مدارک در کشورهای مختلف دارن، لطف کنن تجربیاتشون رو از طریق لینک شبکه‌های اجتماعی من که آخر همین نوشته درج شده ارسال کنن تا این متن رو به‌روزرسانی کنم.
چندتا نکته درباره‌ی دوره‌ها:
- دوره‌ها ۳ تا دسته بندی دارن: مبتدی، متوسط و پیشرفته.
- دوره‌ها ترکیبی از ویدیو، عکس و نوشته هستن و بیشترشون نوشتاری‌اند. مثل یودمی نیست که همش ویدیویی باشه.
- دوره‌ها به صورت از قبل ضبط/نوشته شده هستن. یعنی زنده نیستن و هر وقت بخواین (تا زمانی که اکانتتون اعتبار داره) می‌تونین استفاده کنین.
۴. لیست دوره‌ها رو می‌تونین اینجا ببینین. بعد از اینکه اکانت گرفتین، می‌تونین تمامی دوره‌ها رو بدون پرداخت هزینه‌ی اضافی شرکت کنین.
۵. مدرکی که می‌گیرین بر اساس تماشا یا مطالعه‌ی دوره نیست. بلکه بر اساس میزان پاسخ‌های صحیحیه انتهای هر درس به سوالات می‌دین.
۶. سوالات دو نوع هستن: الف) سه گزینه‌ای. ب) تشریحی.
اکثر سوالات سه گزینه‌ای اند و بخش کوچیکی رو سوالات تشریحی تشکیل میدن. اما نمره‌ی سوالات سه گزینه‌ای حداکثر ۵ هست و تشریحی‌ها حداقل ۵.
۷. نمره‌ی سوالات ۳ گزینه‌ای همون لحظه لحاظ میشه اما مصححین سوالات تشریحی حداکثر تا ۲هفته جواب‌ها رو تصحیح می‌کنن و عموماً نمره‌ی کامل بهتون میدن. خیلی نگران نمره‌ش نباشین. فقط به فکر پاسخ صحیح باشین.
۸. توی هر دوره پس از پاسخ دادن صحیح به ۷۰٪ سوالات، می‌تونین مدرکتون رو بگیرین. ولی اگه دوست داشته باشین می‌تونین سوالات بیشتری رو پاسخ بدین که به بالای ۹۰٪ برسه. در این حالت روی مدرکتون می‌زنه Top 10% in class. اگه هم ۱۰۰٪ سوالات رو درست جواب بدین شاگرد اول میشین و روی مدرکتون می‌زنه Best in class.
۹. سوالات جوری طراحی شدن که به راحتی ۷۰٪ رو می‌تونین پاسخ بدین. رسیدن به بالای ۹۰٪ تو بعضی دوره‌ها یه مقدار سخت‌تره و توی تقریباً تمامی دوره‌ها پاسخ صحیح دادن به ۱۰۰٪ سوالات نیاز به دقت و زمان خیلی بیشتری داره.
۱۰. پس از دریافت گواهینامه بهتون یک لینک و Certificate ID میده که می‌تونین توی لینکدین و رزومه‌تون هم استفاده کنین تا هر جایی اپلای می‌کنین موثق باشه و نگن الکیه.
۱۱. گواهینامه‌ها تاریخ انقضا ندارن.
۱۲. بهتره سطح Reading و Listening انگلیسیتون قابل قبول باشه تا بتونین بهتر سوالات رو پاسخ بدین. برای آشنایی می‌تونین چندتا از نوشتجات رایگانشو بخونین ببینین متوجه میشین یا نه. البته خیلی هم نگران سوالات نباشین. اکثراً خیلی ساده اند و جوابشون به وضوح توی متن هست. بیشتر هدفش اینه که متنو کامل بخونین و سرسری رد نکنین بره. اگه زبانتون زیاد خوب نیست می‌تونین از گوگل ترنسلیت استفاده کنین.
۱۳. اگه مهارت Writing تون خوب نیست، نگران سوالات تشریحی نباشین. خیلی راحت می‌تونین به فارسی بنویسین و با گوگل ترنسلیت به انگلیسی برگردونین. بعدش کلمات و اصطلاحات تخصصی رو ویرایش کنین و به‌وسیله‌ی سایت grammarly.com ایرادات نگارشیشو هم برطرف کنین.
۱۴. بعضی از محتواهای دوره‌ها توی قسمت نوشتجات به رایگان در دسترسه، اما وقتی توی دوره شرکت کنید هم منسجمه و هم نهایتاً مدرک می‌گیرید.
۱۵. از لحاظ به روز بودن دوره‌ها یه مقدار لنگ می‌زنه به نظرم. باید یه تجدید نظر بکنن که البته اخیراً دارن یه حرکتایی می‌زنن.
۱۶. شما نمی‌تونید انتظار داشته باشید که بعد از سپری کردن یک یا حتی چند دوره، به یک فرد حرفه‌ای تبدیل بشید. هیچ دوره‌ی دیگری هم نمی‌تونه این تضمینو بهتون بده. شاید اگه اکانت Design League بگیرید که مربی شخصی داشته باشید، احتمالا بتونه شما رو با تضمین بالاتری به جلو هل بده. البته شخصاً تست نکردم و اطلاعی هم ندارم. برای حرفه‌ای شدن به تمرین زیاد، علاقه، استعداد و بعضی فاکتورای دیگه هم نیازه.
۱۷. دیگه چیزی یادم نمیاد. ولی اگه بیاد به مرور تکمیلش می‌کنم.
گذروندن هر دوره چقدر طول می‌کشه؟
اولاً در نظر داشته باشید که دوره‌ها فصل بندی دارن و پس از گذروندن یک فصل، بین ۳ تا حدود ۷ روز بعد فصل بعدی باز میشه. پس نمی‌تونید زودتر از یک حد معین تمومشون کنید. این حد معین هم به صورت میانگین حدود یک ماه هست.
ولی در کل بستگی به دو چیز داره:
۱. زمانی که می‌ذارید
من توی ماه اول زمانم آزاد بود و 5 دوره گذروندم. ولی توی ماه‌های بعد که سرم شلوغ بود طی ۵ ماه فقط ۳ دوره گذروندم.
۲. خودِ دوره‌ها
خودِ دوره‌ها هم با هم فرق دارن. مثلاً دوره‌هایی که ویدیوهای زیادی دارن، خیلی بیشتر طول می‌کشن. چون شما بعد از دیدن ویدیو وقتی میاید به سوالات پاسخ بدید، ممکنه روی پاسختون مطمئن نباشید و ترجیح بدید مجدداً ویدیو رو ببینید. برای من حتی پیش اومده که یه ویدیوی حدود نیم ساعته رو چند بار دیدم تا نسبت به پاسخم مطمئن شدم. خوبیش هم اینه که با این تکرارها بهتر یاد می‌گیرید.
من بعد از چند ماه گذروندن دوره‌ها (می‌تونید پروفایلمو اینجا ببینید) ایمیلی ازشون دریافت کردم که می‌گفت جزء ۱٪ برتر شرکت کنندگان دوره‌ها شدم. نمی‌دونم دقیقاً معیارشون چی بوده ولی قطعاً یکی از دلایلش نمرات بالا بوده. واسه همین توصیه می‌کنم تا جایی که می‌تونید به سوالات با دقت جواب بدید و بعد از رسیدن به ۷۰٪ برای گرفتن مدرک عجله نکنین. سر همین قضیه بهم ۳ ماه اشتراک رایگان دادن و ازم متنی خواستن که با درج نام و تصویرم توی شبکه‌های اجتماعیشون منتشر کنن (متنو دادم ولی نمی‌دونم چرا هنوز منتشر نکردن 🙂 )
حرف نهایی
اگه دوست داشتید منو همینجا دنبال کنید که مطالب بعدی رو از دست ندید. به زودی یادداشت‌هایی که از این دوره‌ها برداشتم رو منتشر می‌کنم و خوشحال میشم یادداشت‌های دیگران رو هم بخونم.
سؤالی، نظری؟ در خدمتم:
اینستاگرام من | دریبل من | لینکدین من | بیهنس من | توییتر من