چگونه مشکلات را حل کنیم؟
همه افراد در زندگی خود، با مسئله‌های متفاوتی در محیط کار، تحصیل یا خانواده رو به رو می‌شوند؛ در زندگی همه ما مشکلات وجود دارند. مسئله‌ها موانعی هستند، که سر راه ما قرار می‌گیرند و رسیدن به هدف را برای ما سخت‌تر می‌کنند؛ اما تجربه‌هایی که از برخورد با آنها و حل مساله به دست می‌آوریم، باعث رشد فکری ما می‌شود.
تعریف مسئله
مسئله یا مشکل، یک موضوع دشوار و پیچیده است که مانند یک مانع از رسیدن افراد به موفقیت جلوگیری می‌کند. یان رابرتسون در کتاب «حل مساله»، مسئله را به این صورت تعریف می‌کند: «وقتی وضعیت فعلی خود را می‌شناسید و می‌دانید که وضعیت مطلوب و هدف شما چیست؛ اما نمی‌دانید که با طی کردن چه مسیری می‌توانید از وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب برسید، با یک مسئله مواجه هستید.»
مهارت حل مسئله
حل مساله یا Problem solving یک مهارت است، که به کمک آن یاد می‌گیریم، مسئله‌های زندگی را حل کنیم. افرادی که در برخورد با مسئله‌های زندگی، می‌توانند راه حل مناسب برای مشکلات ارائه کنند؛ معمولا اعتماد به نفس بالاتر و استرس کمتری نسبت به بقیه افراد دارند.
توانایی و مهارت حل مسئله، به افراد کمک می‌کند تا مشکلاتی را که در زندگی آنها رخ داده است برطرف کنند؛ از این چالش‌ها به عنوان یک فرصت برای شکوفایی استعدادهای خود استفاده کنند و ذهنی خلاق و ایده‌پرداز داشته باشند.
هنگام بروز مسئله، همه افراد به یک شکل با آن مقابله نمی‌کنند و فرآیند حل مسئله برای افراد مختلف، متفاوت است. بعضی از افراد با بروز احساسات قوی و شدید مانند سیگار کشیدن و مصرف مواد مخدر، به مسئله واکنش نشان می‌دهند؛ که این کار مانع از تصمیم‌گیری عقلانی می‌شود و به این نوع روش حل مساله، واکنش ناسازگار می‌گوییم که یک روش حل مساله نادرست است. برخی افراد هنگام برخورد با مسئله سکوت می‌کنند و آن را حل نشدنی می‌پندارند، که این نوع واکنش را هیجان‌مدار یا سازگارانه می‌نامیم. بعضی افراد نیز با تلاش و کوشش، برنامه‌ریزی، جمع‌آوری اطلاعات و مشورت به همراه صبر و حوصله با مسائل مقابله می‌کنند، که این دسته افراد را در گروه مقابله مسئله‌مدار قرار می‌دهند. این نوع مقابله، یک نوع مهارت است، که با یادگیری آن می‌توانیم مسئله‌ها را به شکل بهتری حل کنیم.
کاربرد حل مسئله
حل مسئله در طیف گسترده ای از زندگی روزمره ما کاربرد دارد. ما هر روز داریم تصمیم گیری می کنیم و هر تصمیم ما پاسخی است برای یک مسئله. به مثال های زیر توجه کنید:
- وقتی فرزندم / کارمندم تکالیفش را انجام نمی دهد…
- وقتی مدیرم / فرزندم زحمات من را نمیبیند…
- وقتی درآمدم کم است و مشکل مالی دارم….
- وقتی همیشه وقت کم دارم….
- وقتی به هدف گذاریام پایبند نیستم….
- وقتی همیشه منتظر حاضر شدن همسرم هستم….
- وقتی با همسرم اختلاف نظر دارم….
مهارت حل مسئله در خیلی از مواقع کاربرد دارد. مثلاً در یک کسب و کار، در یک خانواده چهار نفره و در یک پادگان!
به عنوان مثال:
در یک سازمان کوچک:
- برخی از کارمندان سازمان، از ما (تیم مدیریت) ناراضی هستند. چه کار کنیم؟
- بودجه ای که امسال برای خرید مواد اولیه در نظر گرفته ایم، کمتر از سال قبل است. چه کنیم؟
- به نظر می رسد بین کارکنان تعارض و تنش بیشتر از ماه قبل شده است. برای حل این مسئله چه کار کنیم؟
- سازمان من با هزینه های زیادی مواجه است. چطور هزینه هایمان را کم کنیم؟
- ما برای پرداخت مالیات به مشکل خورده ایم. چه کنیم؟
- سیستم حسابداری ما جور در نمی آید. چطور می توانیم این مسئله را حل کنیم؟
در یک خانواده چهار نفره:
- فرزندم تا دیر وقت بیرون از منزل است و نمیدانم دقیقاً چه کار می کند! راه حلش چیست؟
- همسرم بر سر نوع پوشش با من اختلاف نظر دارد. چطور چنین مسئله ای را حل کنم؟
- پدرم مرا درک نمی کند. راهی به ذهنم نمی رسد!
- مادرم راضی نمی شود به خواستگاری دختر مورد علاقه ام برویم. چه کار کنم؟
- پدرم از دوستانی که دارم راضی نیست و میخواهد آنها را کنار بگذارم
- میخواهم آزادی های بیشتری داشته باشم. چه کنم؟