بار گران رفتن
خواستیم ببینیم یک اپلای معمولی و بدون نان اضافه برای یک دانشجوی عادی چقدر آب می‌خورد. برای تخمین قیمت‌ها نرخ دلار را ۲۵۰۰۰ تومان در نظر گرفتیم. بیشتر داده‌ها هم مربوط به دانشگاه‌های آمریکا و کاناداست. نتیجه نهایی تقریبا چنین چیزی بود: برای یک دانشجوی پسر فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی که سهمیه منطقه ۱ کنکور را داشته و می‌خواهد برای ۵ دانشگاه در آمریکا و کانادا اقدام کند، با یک حساب سرانگشتی به عدد ۱۶۰ میلیون تومان می‌توان رسید.
آزمون‌ها
ایستگاه اول هزینه، آزمون زبان است. در حال حاضر هر دو آزمون تافل(TOEFL iBT) و آیلتس(IELTS)تقریبا موردپذیرش اکثر دانشگاه‌های جهان است و انتخاب بین این دو آزمون بیشتر بر اساس سلیقه صورت می‌گیرد. البته بررسی سایت هر دانشگاه برای بررسی آزمون زبان موردقبول آن دانشگاه همچنان ضروری است. هزینه آزمون TOEFL با قیمت دلار محاسبه می‌شود. قیمت این آزمون ۲۴۵ دلار (۶۱۲۵۰۰۰ تومان) است. ارسال نمره آزمون تافل به‌صورت رسمی به هر دانشگاه باید از طریق خود ETS که برگزارکننده آزمون تافل است، صورت گیرد. شما می‌توانید تا قبل از ساعت ۱۰ شب(به‌وقت محلی) روز قبل از آزمون خود با مراجعه به‌حساب کاربری خود در سایت ETS نمرات خود را به‌صورت رایگان به چهار دانشگاه بفرستید. اگر تعداد دانشگاه‌های موردنظر شما بیشتر از چهار تا باشد یا بعد از وقت اعلام‌شده اقدام به ارسال نمرات کنید، باید برای هر ارسال نمره ۲۰ دلار (۵۰۰۰۰۰ تومان) پرداخت کنید. قیمت آزمون آیلتس طبق اعلام سازمان سنجش تغییر می‌کند و در حال حاضر ۶۱۵۱۰۰۰ تومان اعلام شده است. برای ارسال نمرات این آزمون نیز می‌توانید برای پنج دانشگاه به‌صورت رایگان اقدام کنید و اگر دانشگاهی به سیستم آنلاین آیلتس متصل باشد، مرکز موردنظر ارسال نمره را به‌صورت رایگان انجام می‌دهد. اما اگر دانشگاهی به این سیستم متصل نباشد، باید بابت پست نسخه کاغذی هزینه اضافی پرداخت کنید. همچنین هزینه کلاس زبان را هم می‌توان به این هزینه‌ها اضافه کرد که می‌تواند تا ۲۰ میلیون تومان هم برایتان آب بخورد، بسته به سطح تسلط‌تان به زبان انگلیسی.
آزمون GRE ترکیبی از ریاضی و زبان است که تقریباً برای اپلای به همه دانشگاه‌های آمریکا ضروری است و برای کشورهای دیگر نیز یک امتیاز مثبت محسوب می‌شود. هزینه این آزمون نیز به دلار محاسبه می‌شود و قیمت آن ۲۰۵ دلار(۵۱۲۵۰۰۰ تومان) است. برای ارسال نمرات این آزمون نیز می‌توانید سر جلسه آزمون برای چهار دانشگاه به‌صورت رایگان اقدام کنید و ارسال نمرات اضافی نیز ۲۷ دلار(۶۷۵۰۰۰ تومان) هزینه دارد.
اقدام برای دانشگاهها
هزینه اقدام برای دانشگاهها(Application Fee) با هم تفاوت بسیاری دارد که بیشتر به منطقه و ایالت دانشگاه وابسته است. به‌طور میانگین هزینه اقدام برای هر دانشگاه در آمریکا و کانادا حدود ۸۰ تا ۹۰ دلار( ۲۰۰۰۰۰۰ تا ۲۲۵۰۰۰۰ تومان) هزینه دارد. البته اگر حدود یک ماه قبل از زمان ارسال فرم موردنظر با دانشگاه مربوطه مکاتبه کنید، این امکان وجود دارد که دانشگاه این هزینه را از شما نگیرد. اکثر دانشگاه‌های آمریکا و کانادا برای اقدام دانشجویان فرم آنلاینی را تهیه‌کرده‌اند و شما باید همه مدارک لازم را روی سایت دانشگاه آپلود کنید، ولی بعضی از دانشگاهها خود مدارک را درخواست می‌کنند و در نتیجه شما باید هزینه پست مدارک به هر دانشگاه را بپردازید. دقت داشته باشید که اگر چند نفر با هم قصد داشته باشند که برای یک دانشگاه اقدام کنند، می‌توانند مدارک خود را با هم ارسال کنند و درنتیجه هزینه پست بسیار کمتر می‌شود.
ترجمه مدارک
پس از گرفتن پذیرش از یک دانشگاه، شما نیاز دارید که مدارک خود را برای ارسال به دانشگاه موردنظر ترجمه کنید. اکثر دانشگاهها اسکن مدارک موردنظر را هم قبول می‌کنند اما بعضی از دانشگاهها نیاز به دریافت اصل مدرک شما به‌صورت پستی دارند که هزینه پست حدود ۷۰۰ هزار تومان را به شما تحمیل می‌کند. به‌طور میانگین هزینه ترجمه مدارک بین ۱.۵ تا ۲ میلیون تومان آب می‌خورد.
سفارت و اخذ ویزا
این هزینه برای کشورهای مختلف متفاوت است. برای کشورهای اروپایی این هزینه حدود ۵۰ تا ۷۰ یورو است. هزینه اخذ ویزا برای آمریکا ۵۱۰ دلار آمریکا (۱۶۰ دلار برای MRV Fee و ۳۵۰ دلار برای SEVIS Fee – ۱۲۷۵۰۰۰۰ تومان) است و برای کانادا ۲۳۵ دلار کانادا. علاوه بر این هزینه‌ها برای کشورهایی مانند کانادا، آمریکا و انگلیس که در ایران سفارت ندارند، شما باید برای اخذ ویزا هزینه سفر به یکی از کشورهای همسایه مانند ارمنستان یا ترکیه به مدت سه الی چهار روز را نیز متحمل شوید. این سفر با توجه به امکانات، انتخاب هتل و هزینه‌های دیگر برای هر شخص در شرایط عادی حداقل حدود ۵ تا ۷ میلیون هزینه دارد. در شرایط شیوع کرونا بعضا نیاز است قبل از وقت سفارت ۱۴ روز در کشور مقصد حضور داشته باشید که هزینه‌هایتان را تا حدود ۱۵ میلیون افزایش می‌دهد. همچنین بعد از این که با درخواست ویزای شما موافقت شد، شما باید پاسپورت خود را به سفارتی که در آن برای ویزا اقدام کردید بفرستید تا مدارک موردنیاز روی پاسپورت شما حک شود. البته برای سفارت کانادا، همه پاسپورت‌های ایرانی به آنکارا فرستاده می‌شوند. هزینه این پروسه که پیکاپ ویزا نامیده می‌شود و از سوی آژانس‌های مختلفی انجام می‌شود بین ۱ میلیون تا ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان متغیر است. هزینه پیکاپ ویزا و سفر به کشورهای همسایه برای کشورهایی که در ایران سفارت دارند وجود ندارد. البته در شرایط کرونا این هزینه‌ها می‌تواند بیشتر هم بشود؛ از تست PCR قبل از هر پرواز تا اقامت دو هفته‌ای برای وقت سفارت.
بلیت هواپیما
قیمت بلیت‌ها در شرایط شیوع کرونا و باز و بسته شدن مرزها نوسان زیادی دارد. در همین ماه‌های اخیر بچه‌ها بلیط‌هایی از حدود ۱۵ میلیون پیدا کرده‌اند تا حدود ۳۰ میلیون.
نظام‌وظیفه
دانشجویان پسری که مشمول خدمت سربازی هستند، برای تحصیل در خارج از کشور باید مبلغ ۴۰ میلیون تومان به‌عنوان وثیقه به نظام‌وظیفه پرداخت کنند. همچنین برای خروج از کشور به‌منظور اخذ ویزا و امور مربوط به سفارت مبلغ وثیقه ۳۰ میلیون تومان است.
صدور دانشنامه و ریزنمرات رسمی
همه دانشجویانی که در دانشگاه‌های سراسری تحصیل می‌کنند، تعهد دارند که یا پس از فارغ‌التحصیلی برای مدتی در کشور کار کنند تا مدرک خود را دریافت کنند و یا هزینه مربوط به آن را بدهند. این هزینه با توجه سال ورود، مقطع و سهمیه مناطق در کنکور متغیر است؛ برای مدرک کارشناسی اگر سهمیه کنکورتان منطقه ۱ بوده، این هزینه حدود ۱۰ میلیون تومان می‌شود و اگر سهمیه کنکورتان منطقه ۲ و ۳ باشد، حدود ۲۰ میلیون تومان. برای مدرک ارشد هم عددی بین ۱۲ تا ۱۴ میلیون را در نظر بگیرید.
پول برای ماه اول
حتی اگر با بورسیه خوبی از طرف دانشگاه مقصد پذیرش گرفتید، لازم است که برای رفتن به کشوری خارجی حتما همراه خود مقداری پول ببرید؛ زیرا ممکن است به دلیل قوانین بانکی خود آن کشور و یا دلایل دیگر بورسیه شما دو الی سه هفته عقب بیفتد. در این صورت شما نیاز دارید که هزینه زندگی خود را برای مدتی تأمین کنید. برای آمریکا و کانادا به ترتیب مقدار ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار آمریکا(۲۵ میلیون تا ۵۰ میلیون تومان) و ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار کانادا(۲۰ میلیون تا ۴۰ میلیون تومان) کافی است. برای زندگی در اروپا نیز ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ یورو (۲۸ میلیون تا ۵۶ میلیون تومان)کفایت می‌کند.
نحوه پرداخت هزینه‌ها
تمام پول‌هایی که به دلار و به حسابی خارج از ایران باید پرداخت شود، می‌تواند به دو صورت منتقل شود: ۱) استفاده از سایت‌های پرداخت آنلاین خارجی و ۲) پرداخت آنلاین به‌وسیله مستر کارت
در روش اول بسیاری از هزینه‌های اپلای مانند آزمون‌های زبان، ارسال نمرات، هزینه‌های سفارت و …. از طریق سایت انجام می‌شود و مبلغی برابر هفت درصدِ تراکنش نیز به‌عنوان کارمزد دریافت می‌شود. در روش دوم همه این هزینه‌ها به کمک مستر کارت خریداری‌شده از سایت‌های اینترنتی توسط خود شما انجام می‌شود. در این روش کارمزدی وجود ندارد اما هزینه صدور کارت از ۱۵ دلار(۳۷۵۰۰۰ تومان) تا 60 دلار(۱۵۰۰۰۰۰ تومان) متغیر است.
این تفاوت قیمت به دلیل ویژگی‌های هر نوع کارت است که می‌توان آن‌ها را در سایت‌های مربوطه مشاهده کرد. یکی از راه‌های کم کردن هزینه‌ها اخذ کارت به‌صورت گروهی است. در این حالت هزینه صدور کارت بین افراد تقسیم می‌شود و هزینه هر فرد کاهش می‌یابد.
آخرش چند؟
برای یک دانشجوی پسر فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی که سهمیه منطقه ۱ کنکور را داشته و می‌خواهد برای ۵ دانشگاه در آمریکا و کانادا اقدام کند، با یک حساب سرانگشتی به عدد ۱۶۰ میلیون تومان می‌توان رسید.